Nếu như với Windows Vista, bạn chỉ cần nhét đĩa chứa bộ cài Vista vào hệ thống đang chạy Windows XP của mình, nhấn nút nâng cấp và quá trình nâng cấp sẽ diễn ra suôn sẻ trong khi các chương trình và dữ liệu có sẵn trên máy sẽ được giữ nguyên. Với Windows 7, điều đó là không thể.

Tình huống trớ trêu này sẽ khiến người dùng Windows XP phải đau đầu. Thật bất công khi Microsoft không cung cấp cho người dùng XP - phân khúc thị trường lớn nhất của người dùng Windows - khả năng nâng cấp trực tiếp lên Windows 7.

Người dùng không thể nâng cấp trực tiếp từ Windows XP lên Windows 7. Ảnh: InformationWeek

1. Cài đặt một bản Windows 7 lên máy song song với bản Windows XP đang sử dụng.
2. Cài đặt một bản Windows 7 lên máy thay thế hoàn toàn bản Windows XP cũ.
3. Cách cuối cùng: Sắm một chiếc máy tính mới đã cài sẵn Windows 7 rồi di chuyển dữ liệu và các thiết lập chương trình từ hệ thống cũ sang.

Vì sao Microsoft làm khó người dùng XP?

Câu hỏi lớn nhất được đặt ra đó là: “Vì sao Microsoft biến việc nâng cấp trực tiếp từ Windows XP lên Windows 7 thành không thể?”

Có hai nguyên nhân chính, trong đó một nguyên nhân tương đối mới mẻ, nguyên nhân còn lại quá quen thuộc với những ai đã từng tiến hành nâng cấp phiên bản Windows.

1. Việc cài đặt nâng cấp về bản chất là rất tệ. Đã có nhiều người phàn nàn về những lỗi xảy ra sau khi nâng cấp trong khi những lỗi này không bao giờ xuất hiện nếu bạn tiến hành cài đặt mới. Bản thân người viết cũng đã gặp không ít rắc rối sau khi tiến hành nâng cấp Windows từ bản cũ, đến mức phải tự nhủ rằng sẽ không bao giờ làm vậy nữa.
2. Những điểm khác biệt về cốt lõi giữa Windows XP và Windows 7 khiến việc nâng cấp trực tiếp là bất khả thi. Có một điều đã trở thành quy luật đó là bạn chỉ có thể nâng cấp từng đời một: từ XP lên Vista, từ Vista lên Windows 7, chứ không thể từ XP lên thẳng Windows 7.

Lưu ý rằng vấn đề này không liên quan gì đến chuyện bạn có thể mua bản Windows 7 về và dùng nó để nâng cấp hệ thống đang chạy XP hay không. Bạn hoàn toàn có thể, chỉ có điều bạn cần sao lưu dữ liệu rồi tiến hành cài đặt Windows 7 song song với XP, hoặc dọn sạch mọi thứ rồi cài đặt mới.

Ngoài ra, còn một số vấn đề nữa cần chỉ rõ để tránh gây bối rối cho các bạn mặc dù không phải ai cũng gặp phải:

1. Bạn không thể nâng cấp trực tiếp phiên bản Windows 32-bit lên phiên bản 64-bit. Chỉ có thể cài đặt mới hoàn toàn hoặc cài đặt song song.
2. Bạn không thể tiến hành nâng cấp trực tiếp khi khởi động máy tính từ đĩa cài, ngay cả khi hệ thống bạn đang chạy hệ điều hành phù hợp cho việc nâng cấp trực tiếp. Bạn phải khởi động máy vào hệ điều hành, cho đĩa vào ổ rồi mới có thể nâng cấp.
3. Bạn không thể nâng cấp từ phiên bản thử nghiệm của Windows 7 lên phiên bản chính thức. Bắt buộc phải cài đặt mới.
4. Và cuối cùng, nâng cấp XP lên Vista rồi từ Vista lên Windows 7 cũng không phải là một phương án hay. Ngoài vấn đề lãng phí tiền mua bản quyền Vista, việc nâng cấp cũng sẽ làm nảy sinh nhiều lỗi trong quá trình sử dụng sau này.

Đến đây có lẽ các bạn đều đã nắm rõ rắc rối đang gặp phải, phần tiếp theo của bài viết sẽ nêu chi tiết hơn về các giải pháp.

Cài đặt song song trên phân vùng khác hoặc ổ cứng khác

Cách cơ bản nhất để chạy Windows 7 trên cùng máy tính với Windows XP đó là tiến hành cài đặt song song. Phương án này cho phép bạn chuyển đổi qua lại giữa hai hệ điều hành khi cần thiết. Bạn sẽ được trải nghiệm với hệ điều hành Windows 7 hoàn toàn mới trong khi vẫn có thể làm việc với các ứng dụng cũ trên Windows XP.

Bạn có thể lựa chọn cài đặt hai hệ điều hành trên hai phân vùng khác nhau của cùng một ổ cứng, hoặc cài đặt riêng hai hệ điều hành trên hai ổ cứng độc lập.

Nếu như bạn đang đắn đo về việc sắm thêm một ổ cứng nữa tăng cường cho hệ thống, thì đây chính là thời điểm thích hợp nhất. Bạn có thể thiết lập ổ cứng mới làm ổ chính (primary) rồi cài đặt Windows 7 lên đó. Hầu hết các máy tính hiện nay đều cho phép bạn lựa chọn khởi động máy từ thiết bị nào mà không cần phải vào BIOS. Sau khi hoàn tất việc di chuyển dữ liệu, bạn chỉ cần thiết lập cho máy tính khởi động mặc định từ ổ cứng mới là xong.

Thay đổi kích cỡ phân vùng ổ cứng. Ảnh: InformationWeek

Nếu bạn chưa có kế hoạch bỏ tiền sắm thêm ổ cứng mới, vậy thì hãy cân nhắc việc phân vùng lại ổ cứng hiện có. Công việc này có thể sẽ gây chút ít khó khăn với những bạn chưa trang bị các kiến thức cơ bản về máy tính, đồng thời nếu không cẩn thận sẽ gây ra những rắc rối phiền phức về lâu dài. Nếu bạn quyết định thu nhỏ phân vùng chứa XP lại để lấy chỗ cài đặt Windows 7, mọi việc sẽ diễn ra tốt đẹp và hệ thống của bạn sẽ hoạt động bình thường. Nhưng hãy lưu ý: đến lúc nào đó mà bạn cảm thấy không cần Windows XP nữa và xóa bỏ hoàn toàn phân vùng chứa nó, rắc rối sẽ xảy ra. Bởi lẽ toàn bộ thông tin khởi động của hệ thống đều nằm trên phân vùng XP cho nên kết quả là máy tính của bạn sẽ không thể khởi động được.

Trong trường hợp không may rơi vào tình huống trên, bạn có thể khắc phục bằng cách thay đổi kích cỡ phân vùng Windows 7 cho lấp đầy khoảng trống mà phân vùng XP để lại, sau đó dùng bộ cài Windows 7 để sửa chữa lại thông tin khởi động.

Quá trình sửa chữa thông tin khởi động trên hệ thống Windows 7 khi vừa hoàn tất. Ảnh: InformationWeek

Thông báo nhận được khi lựa chọn cài đặt Windows 7 trên cùng phân vùng chứa Windows XP. Ảnh: InformationWeek

Việc cài đặt hai hệ điều hành trên cùng một phân vùng sẽ dẫn tới kết quả là bạn không thể khởi động được từ cả hai hệ điều hành giống như phương án cài đặt song song trên hai phân vùng.

Vì một lý do nào đó bạn không thể định dạng lại ổ cứng (format), xóa sạch dữ liệu để cài đặt mới. Chẳng hạn như bạn gặp trở ngại khi tiến hành sao lưu dữ liệu vì thiếu phương tiện lưu trữ, hoặc đơn giản vì ổ cứng đã hết chỗ trống. Không sao cả, khi bạn khởi động từ đĩa cài Windows 7 rồi tiến hành cài đặt Windows 7 lên phân vùng chứa XP, toàn bộ thư mục Windows XP cũ (Windows, Program Files, Documents and Settings) sẽ được tự động chuyển vào thư mục có tên Windows.old.

Khi cài đặt Windows 7 trên cùng phân vùng với XP, toàn bộ thư mục của hệ điều hành cũ sẽ bị di chuyển vào thư mục Windows.old nhưng dữ liệu được giữ nguyên. Ảnh: InformationWeek

Di chuyển dữ liệu và các thiết lập cá nhân

“Làm thế nào nếu tôi muốn cài lại hệ điều hành mà vẫn giữ được các thiết lập cá nhân?”

Để trả lời câu hỏi hóc búa trên, Microsoft cung cấp cho bạn một tiện ích có tên Windows Easy Transfer / Migration Wizard (hoặc Files and Settings Transfer Wizard trong Windows XP). Chương trình này sẽ tiến hành quét toàn bộ Windows XP cũ rồi sao chép các dữ liệu cần thiết vào một tệp tin duy nhất. Tệp tin này lưu giữ các dữ liệu cá nhân của người dùng, giúp dễ dàng phục hồi lại trên hệ thống mới. Bạn có thể tìm thấy tiện ích này ngay trên đĩa cài Windows 7 theo đường dẫn \support\migwiz\migsetup.exe.

Trong quá trình sử dụng Windows Easy Transfer, bạn nên chú ý đến các tùy chọn mở rộng của chương trình, cho phép lựa chọn các thư mục cụ thể. Sau khi chương trình hoàn tất việc tìm kiếm và hiển thị cho bạn một danh sách ngắn những dữ liệu cần sao lưu, chọn Customize - Advanced để xem toàn bộ cây thư mục. Đây là một thao tác cần thiết bởi lẽ bạn cần chắc chắn rằng chương trình sẽ sao lưu đúng những thứ bạn muốn, đồng thời tránh việc sao chép các dữ liệu thực tế không nằm trong thư mục User mà nằm ở một nơi khác.

Khi sử dụng Migration Wizard, cần chắc chắn rằng chương trình sẽ sao lưu đúng những thứ bạn muốn. Ảnh: InformationWeek

Lưu ý, bạn hoàn toàn có thể lưu tệp tin chứa dữ liệu cá nhân lên phân vùng bạn chuẩn bị tiến hành cài đặt Windows 7, miễn là bạn sẽ không thực hiện việc định dạng lại phân vùng đó. Để an toàn hơn, tốt nhất bạn nên lưu tệp tin đó vào một phân vùng khác, USB hoặc ổ cứng mới.

Lời khuyên cuối cùng dành cho bạn, đó là khi tiến hành cài đặt Windows 7, hãy tạo hai tài khoản người dùng. Một tài khoản để bạn phục hồi lại các thiết lập cá nhân cũ, còn một tài khoản đóng vai trò như tài khoản quản trị tạm thời khi bạn mới cài đặt xong hệ điều hành. Như thế sẽ tiện lợi hơn, đề phòng trường hợp bạn thấy không hài lòng sau khi đã phục hồi lại các thiết lập cũ.